تاریخچه شطرنج
در این مقاله تاریخچه شطرنج در دو دوره تاریخی (ورود به ایران و اروپا) بررسی می شود. وجود شواهدی در شاهنامه فردوسی و تحولات دوران رنسانس جزئی از تاریخچه ورود شطرنج به ایران و اروپا به شمار می رود. زادگاه اصلی شطرنج در کشور هندوستان است. در ادامه این مقاله با سیر تاریخی بازی شطرنج در ایران و جهان از سال 1000 تا 2014 آشنا می شوید. پس از مطالعه این مقاله به بازی شطرنج علاقمند خواهید شد و به سراغ خرید شطرنج می روید.
زادگاه اصلی بازی شطرنج
در تاریخچه شطرنج می خوانیم که کارشناسان و محققان بسیاری به دنبال یافتن مخترع شطرنج هستند که تاکنون هیچ یک نتوانستهاند نام مخترع آن را پیدا نمایند اما آنچه که از شواهد پیدا است زادگاه و محل پیدایش شطرنج در کشور هندوستان بوده و طبق نظریه محققان بازی شطرنج حدودا در سال ۶۰۰ میلادی در کشور هندوستان توسعه پیدا کرده است.
طبق شواهد و داستانهایی که نسل به نسل منتقل گردیده حاکم امپراتوری گوپتا هندوستان از دانشمندان و درباریان خود خواسته است که بازی را ابداع نمایند تا فرزندانش بتوانند از طریق انجام آن بازی آموزشهای جنگ آوری را تعلیم ببینند. دانشمندان بازی به نام Chatarunga را ابداع نمودند که معنای آن چهاربخش بوده است. بازی که در آن چهار بخشی یعنی سواره نظام، ارابه، فیل و پیاده نظام وجود داشتند که در بازی حال حاضر به آنها مهرهای رخ، اسب، فیل و سرباز میگویند.
تاریخچه ورود شطرنج به کشور ایران
طبق شواهد موجود در شاهنامه فردوسی در زمان ساسانیان مردم ایران با هند همسایه بودند و فردی به نام راجا هند این بازی را به ایرانیان آموزش داده است. تاثیر مردم ایران در این بازی بسیار زیاد بوده به گونهای که نام این بازی را از چهار بخش به چطرنگ تغییر دادهاند. مدتها افراد این بازی را با نام چطرنگ میشناختند تا زمان حمله عربها به کشور ایران نام این بازی هم دچار تغییر شد و نام شطرنج بر روی آن گذاشته شد.
در آن دوره هنگامی که مهره شاه مورد حمله قرار میگرفت و این مهره توان فرار کردن از موقعیت را نداشت در اصطلاح گفته میشد که شاه مات شده است که به مرور این اصطلاح در کشورهای دیگر دنیا مورد استفاده نیز قرار گرفت.
از این رو شطرنج در زمان پادشاهی خسرو انوشیروان از هند وارد کشور ایران شد.
اگر به بازی شطرنج علاقمند شده اید مقاله آموزش حرفه ای شطرنج را مطالعه کنید. شطرنج را می توانید به عنوان یک هدیه تولد مردانه ارزشمند به عزیزانتان تقدیم کنید.
تاریخچه ورود شطرنج به اروپا
طبق اسناد و مدارک موجود در مورد تاریخچه شطرنج در اروپا میتوان عنوان کرد که در حدود سال ۱۰۰۰ میلادی این بازی در کشورهای اروپایی توسعه پیدا کرد که بعد از گذشت ۵۰۰ سال، بازی شطرنج شباهتهایی با بازی شطرنج اولیهای که در هندوستان ابداع شده بود پیدا کرد. در طول این مدت نام و اصطلاحات بازی دچار تغییرات زیادی نشده بود اما با شروع دوره رنسانس قوانین و اصطلاحات این بازی دچار تغییراتی گشت که عمده این تغییرات در جهت افزایش پیدا کردن سرعت بازی و رسیدن به نتیجه بوده است.
دانستنیهایی در مورد وقایع شطرنج از گذشته تاکنون
در ادامه به بیان مواردی در باب اولین مسابقات این رشته ورزشی و وقایع و اتفاقات شطرنج تا به امروز میپردازیم:
- به مرور زمان و افزایش پیدا کردن طرفداران این بازی تغییراتی در قوانین آن صورت گرفت و به مرور این بازی تبدیل به یک رشته ورزشی پرطرفدار گردید. اولین مسابقهای که در این رشته برگزار گردید در سال ۱۸۵۱ میلادی به وقوع پیوست که شهر لندن میزبان اولین مسابقه این رشته بود. در سال ۱۸۸۶ اولین مسابقات قهرمانی جهان نیز برگزار گردید.
- در پی مسابقات جهانی که برگزار گردید بیش از نیم قرن تنها ۵ نفر عنوان قهرمانی را در اختیار داشتند. امانوئل لاسکر یک ریاضیدان آلمانی بوده که به مدت ۲۷ سال متوالی عنوان قهرمانی را کسب نموده است و این فرد رکورددار طولانیترین دوره قهرمانی را نیز دارد.
- سبک مدرن و امروزی شطرنج در قرن بیستم پایهگذاری شد و استراتژیهای این بازی و تاکتیکهای آن پیشرفت چشمگیری کرد و به روزرسانی شد. سبک بازی تهاجمی یکی از سبکهای به روزرسانی شده بوده که در سال ۱۹۲۱ خوزه رائول کاپابلانکا توانست در لاسکر عنوان قهرمانی این سبک را کسب نماید.
- بسیاری از تاریخدانان ذرباره تاریخچه شطرنج معتقدند که اولین استاد بزرگ این بازی مهیج تزار نیکلاس دوم روسیه بوده اما این در حالی است که به طور رسمی در سال ۱۹۲۴ آغاز رسمی آموزش شطرنج که همزمان با تاسیس فیده بوده شکل گرفته است.
- بعد از سال ۱۹۴۶ پیروزی در مسابقات شطرنج آغاز سلطه شورویها بر پیروزیهای این رشته ورزشی بوده، با فوت الکساندر آلخین در سال ۱۹۴۶ و برگزاری سری مسابقات شطرنج در سال ۱۹۴۸ این سلطه پایان آغاز شد و میخائیل بوتونیک آغازگر این دوره بود تا زمانی که در سال ۱۹۷۲ بابی فیشر آمریکایی توانست قهرمان جهان شود و این دوره سلطه شورویها را به پایان برساند. این قهرمانی فیشر با حاشیههایی نیز همراه بود که طی آن به دلیل وجود اختلاف با فیده، این قهرمان آمریکایی عنوان قهرمانی خود را به آناتولی کارپوف اعطا نمود. آناتولی کارپوف در سال ۱۹۸۵ با رویارویی با کاسپاروف مغلوب او شد. فیشر در انتها در سال ۱۹۹۳ فیده را ترک نمود.
- با گذشت سالیان متوالی تعداد کشورهایی که در مسابقات جهانی شرکت کردند افزایش چشمگیری پیدا کرد و ملیتهای مختلفی نظیر اوکراین، بلغارستان، ازبکستان و هند به جمع کشورهای شرکتکننده افزوده شدند. در نهایت در مسابقات جهانی سال ۲۰۱۳ مگنوس کارلسن توانست در مقابل آناند پیروز گردد و در سال ۲۰۱۴ به عنوان بالاترین مقام شطرنج معرفی گردید. مگنوی کارلسن در حال حاضر قهرمان جهان است. این بود گذری بر تاریخچه شطرنج در ایران و جهان.
جمع بندی
تاریخچه شطرنج نشاندهنده اصالت و قدمت طولانی این بازی است. این بازی فکری مهیج از گذشته تاکنون جذابیت خود را از دست نداده و امروزه در مسابفات بزرگ جهانی بازی می شود. امروزه تخته های دوبازی به بازار آمده اند و شما با خرید تخته نرد میتوانید به صورت همزمان از بازی شطرنج نیز استفاده کنید. معمولا تمامی تخته نردها به خصوص تخته نرد لاکچری دارای شطرنج نیز می باشند به جز تخته نردهای تک بازی یا تابلونردها که تنها در یک سمت آن بازی تخته نرد قرار دارد. میز تخته نرد و شطرنج نیز از جمله مواردی است که به صورت مشترک استفاده می شود.
